Peperkoek
Zoet genot, een pak van ons peperkoeken hart.
Op zoek naar een energieke ontbijtpartner of een verkwikkend tussendoortje?
Een peperkoeken schijf, stimuleert je hele lijf. De legendarische lekkernij heeft een diepgewortelde band met onze provincie.
Maar waar is peperkoek precies ontstaan en waar komt al die energie precies vandaan? We bijten ons even vast in een van de lievelingen uit de Vlaamse proviandkast.
Peperkoek of ‘Panis Mellitus’ was tweeduizend jaar geleden dé voedingsbron van de Romeinse soldaten.
Geschiedenis
Een overheerlijke energiebom die lang bewaart? Daar wilden ze bij het Romeins leger zonder twijfel hun tanden in zetten.
Peperkoek of ‘Panis Mellitus’ was tweeduizend jaar geleden al de ultieme smaakmaker in het proviandvak van de Romeinse soldaten.
Vanaf de twaalfde eeuw deed peperkoek ook bij ons een zinnenprikkelende intrede toen kruisvaarders nieuwe producten als specerijen meebrachten uit Oosterse landen. Aanvankelijk werd peperkoek vooral gebakken in kloostercontext maar vrij snel daarna verkochten heel wat middeleeuwse bakkers peperkoek als zoete broodjes. Vooral steden als Gent en Kortrijk mochten zich tot het kloppend hart van peperkoek uitroepen en konden zelfs met oorkondes over zogenaamde lijfcoucken uitpakken.
In Frankrijk waren het vooral Dijon en de Elzas die zich tot walhalla van de peperkoek kroonden. Al kunnen we met
zekerheid stellen dat het onze gravin van Vlaanderen Margaretha was die, na haar huwelijk in 1369 met Philips de Stoute, peperkoek introduceerde aan het hof van de hertogen in Bourgondië. Pain d‘épice geniet nog steeds een bijzondere faam in Dijon.
Van kruidenkoek, ontbijtkoek, lekkerkoek, zoetekoek tot pondkoek (peperkoek werd vroeger vaak per gewicht verkocht) en pompkoek… het opsommen van de alternatieve benamingen voor peperkoek houdt ons wel een tijdje zoet. Toch zijn ze allemaal koekjes van hetzelfde deeg dat wordt gemaakt op basis van roggebloem en een kooksel op basis van honing, suiker en kantkoek (afval van eerder gebakken peperkoek).
The making of peperkoek, een verhaal van tijd en boterhammen.
Kook jij snel van ongeduld? Dan laat je het bakken van peperkoek beter aan anderen over, want om de roggebloem in het moederdeegmengsel goed te kunnen laten versuikeren, heeft het maar liefst enkele dagen tot weken rusttijd nodig. Daarna wordt het zware moederdeeg opnieuw bewerkt en aangevuld met bakpoeders, glucose en specerijen als gember, anijs, nootmuskaat, kaneel e.a. om zich vervolgens, gestort in bakken, in een meterslange tunneloven te laten schuiven.
Sommige producenten bestrooien het deeg met parelsuiker of voegen gedroogd fruit toe net voor het in de oven
gaat. Dieet, bio, met honing, met fruit… Het aantal variaties groeit nog steeds, maar sommige basisprincipes blijven
onveranderbaar: honingkoek vereist bijvoorbeeld wettelijk 10% honing. Na de oven, volgt het omstorten, afkoelen, snijden en verpakken.
De tand des tijds heeft geen invloed op de duur van de rusttijd, wel op de intensiteit van het werk. Geavanceerde machines bijten zich vandaag de dag vast in de intensieve, tijdrovende handenarbeid van weleer.
Peperkoek speelt een sleutelrol in heel wat Oost-Vlaamse keukengeheimen.
Een pakje peperkoek met hart en ziel.
Terwijl de langwerpige peperkoekverpakking onontbeerlijk lijkt in elke zoete winkelafdeling, is de kans dat je eerder
noppen of pepernoten kocht een pak(je) kleiner.
Deze kleine blokjes peperkoek die door Gentenaars ook wel ‘Begijnfeesten’ worden genoemd, vind je alleen in Kortrijk, Gent en bedevaartplaatsen als Scherpenheuvel.
Het grootste pak van ons peperkoeken nostalgisch hart? Dat de geschenkharten die met uitsterven leken bedreigd,
opnieuw volop hun weg vinden naar zoete kerstpakjesmomenten.
Het geheim van peperkoek: best bewaard, gezond van aard.
Heeft jouw ochtendstond peperkoek in de mond? Peperkoek bevat nauwelijks vetten, en geen eieren of melk.
Het hoofdbestanddeel rogge zit dan weer vol vezels en barst van ijzer en calcium. De toegevoegde suikers zorgen voor heel wat energie. Het ultieme recept voor een stevig ontbijt of een tussentijdse opkikker.
Wat veel mensen echter niet weten, is dat peperkoek een sleutelrol speelt in heel wat keukengeheimen. Bij stoofpotjes bijvoorbeeld, kan je een sneetje peperkoek met mosterd aan de cuisson toevoegen om je stoverij een lichte binding en een extra heerlijke smaak te geven.
Proeft je peperkoek niet meer mals, steek hem dan met een boterham in een plastic zak.
Sim sa la bim sa la kracht, je peperkoek wordt weer… zacht!
Afgewerkt met parelsuiker of gedroogd fruit, een smaakvol idee voor de peperkoek snee.
- De middeleeuwse teljoor – Eric De Keyser – 2020 – Uitgeverij Skribis
- Delcart André – Peperkoek van Vondelmolen – 2007 Stichting Kunstboek – Oostkamp
- Delcart André – Winterfeesten en gebak – 2006 – Cyclus Antwerpen
- https://www.streekproduct.be/producten/belgische-peperkoek
Ontdek meer culinair erfgoed
