Bier
Brouwen aan een regio vol innovatief flessengeluk.
Nationale en internationale bierliefhebbers verdwalen vol overgave in het Belgisch bierlandschap. Ze schuimen onze honderden biermerken en smaakprofielen af op zoek naar hun favoriete bier vol plezier.
Waar komt bier vandaan en waarom is ons vat nooit af als het op vernieuwende biersoorten aankomt? Een verhaal van tijd en glazen boterhammen.
Hop tilde de beleving van het bier naar een andere dimensie. Hoppa!
Geschiedenis
Het eerste bier borrelde zesduizend jaar geleden op in Mesopotamië, het huidige Irak. De Sumeriërs, een nomadisch volk, dronken er hun bier met een rietje om de nog ronddrijvende broodkorsten in hun brouwsel te omzeilen. Het bier brachten ze op smaak met kruiden, honing of dadels. De beker met de brouwkennis werd doorheen de eeuwen verder doorgegeven en kwam via de Egyptenaren en de Grieken terecht bij de Romeinen. Het maken van bier gebeurde tot dan enkel in huishoudelijke context. Brouwen was een pure vrouwenzaak. Zij zorgden ervoor dat het bierproces in kannen en kruiken verliep. Na de teloorgang van het Romeinse Rijk nam de Kerk de bierproductie onder haar vleugels, het begin van de nog steeds gekende traditie der kloosterbrouwerijen.
Aanvankelijk werd niet met hop, maar met gruit gewerkt. Gruit omvat een mix van verschillende kruiden. Kruidnagel, koriander, kaneel, rozemarijn en jeneverbes maken een vast onderdeel uit van gruit.
Om het bier langer te kunnen bewaren, werd in de achtste eeuw hop toegevoegd. Lekker plan, want hop tilde de beleving van het bier naar een andere dimensie en creëerde de karakteristieke en bittere smaak zoals we die nu kennen.
Door de verplichting op het gebruik van hop in 1364, stapten alle brouwerijen noodgedwongen over. Keizer Karel IV had hiermee geenszins de intentie om brouwerijen het schuim aan de lippen te zetten, maar beoogde een algehele kwaliteitsverbetering van het bier. Langzaam maar zeker verdween het gruitbier ten koste van het hopbier, dat smakelijker én langer houdbaar was. Vanaf de 15de eeuw werd vrijwel enkel nog hopbier gebrouwen.
Pas begin 19de eeuw begon de evolutie van de bierproductie opnieuw te bruisen. Onder Napoleon kwam het economisch leven weer op gang en ook de productie van bier werd gemoderniseerd. Mede dankzij het pasteuriseren dat door Louis Pasteur werd ontdekt, verliep het bierproces steeds efficiënter. In die tijd maakte pils zijn intrede in het bierlandschap.
Eind 19e eeuw telde België meer dan 3000 brouwerijen.
Eind 19de eeuw telde België meer dan 3000 brouwerijen. Dat rijk der bieren leverde in de Eerste Wereldoorlog een gevecht tegen de bierkaai en kwam ten val. Veel brouwerijen werden door de Duitse bezetter vernietigd. De Wet Vandervelde (1919) schonk een druppeltje hoop. Het verbruik van sterke drank daalde en steeds meer Belgen grepen naar sterke bieren.
Sinds een aantal jaren staat het Belgisch bierlandschap opnieuw in bloei. Steeds meer nieuwe kleinere, regionale brouwerijen tappen uit een ander vaatje. Anno 2022 kent België ongeveer 250 brouwerijen die samen ongeveer zevenhonderd verschillende biertypes produceren.
Absoluut geen klein bier en dat is ook Unesco niet ontgaan. In november 2016 werd de unieke culturele identiteit en diversiteit van de Belgische biercultuur als elfde Belgische item toegevoegd aan de Unesco-lijst van immaterieel cultureel erfgoed.
Hoewel het brouwproces van bier doorheen de tijd werd bijgestuurd en verfijnd, bleef de basis vrijwel gelijk.
Een graansoort (meestal gerst) wordt gemout eer ze geschikt is voor het bierbrouwproces. Graankorrels worden ofwel gedroogd of geroosterd. Hoe donkerder de mout, hoe hoger de temperatuur bij het roosteren is geweest. De kleur van de mout bepaalt de kleur van het bier. Mout beïnvloedt eveneens de smaak van het bier.
Daarna wordt de mout geschroot (vermaald) en gemengd met water. De moutpap die hierdoor ontstaat is een suikerrijke vloeistof die wordt gefilterd of geklaard.
In deze fase scheidt de brouwer het wort van de draf. Wort dient als basis van het bier, draf wordt hoofdzakelijk als veevoeder verwerkt. Tijdens het koken van het wort voegt de brouwer hop toe en daardoor verkrijgt het bier zijn typische aroma.
De vergisting is de finale stap in het brouwproces. Een vrij belangrijke fase in het brouwproces, want afhankelijk van het gistingstype, ontstaat een ander soort bier.
Hoge gisting levert meestal een bier met vrij hoog alcoholpercentage. Pils is bijvoorbeeld een bier van lage gisting.
Gisting verandert wort in bier. Bier dat één keer gistte, wordt jongbier genoemd. Jongbier is een tussenproduct dat amper smaak en koolzuur bevat. De tweede gisting heet ‘lageren’ en dankt zijn naam aan het Duitse woord voor ‘opslaan’.
Tijdens het lageren bezinkt het weinige gist samen met de andere zware deeltjes die nog aanwezig waren.
In ons land en in een handvol andere landen houden brouwers nog vast aan het rijpen op eikenhouten vaten, een absolute meerwaarde in het creëren van een uniek kwalitatief bier.
Vooraleer bier op de fles gaat, wordt het nogmaals gefilterd om het zo helder mogelijk te krijgen. Doordat witbieren vaak niet gefilterd worden, verkrijgen ze hun kenmerkende troebele kleur. Ook de meeste zwaardere bieren, zoals trappisten, worden niet gefilterd en hun nagisting gebeurt in de fles.
Wist je dat het woord ‘brasserie’ afgeleid is van ‘brace’, de Gallische benaming voor gruitbier?
Belgisch bier, vol passie ge(s)maakt.
België is een sprankelend bierland en kent ongeveer 1500 biermerken en meer dan 700 verschillende smaakprofielen. Zowel wat sterkte, zuurheid, complexiteit en bitterheid betreft zijn onze Belgische bieren absolute smaakmakers in het internationaal biergebeuren.
Terwijl de meeste andere landen na de opkomst van het pilsbier hetzelfde bier gingen brouwen, werden in ons land heel wat diverse smaken en technieken afgeschuimd.
Het brede bieraanbod dat voortkomt uit onze rijke brouwtraditie verheft onze bierproductie tot een ware kunstvorm die zich internationaal onderscheidt. De spontane gisting bij bieren als Geuze en Lambiek, en de hergisting op fles of rijping op houten vaten zijn voorbeelden van typisch Belgische bierprocedés.
Belgen zijn trouwens zeer innovatief met gist en beschikken over een groot arsenaal aan giststammen. Sommige giststammen zou je zelfs typisch Belgisch kunnen noemen. Onze grote brouwers zweren soms al generaties lang bij hun eigen gist die ze angstvallig afschermen voor de buitenwereld omdat die gist net zo bepalend is voor de smaak en het alcoholpercentage van het bier.
Ook het evenwicht in onze bieren dat gevormd wordt door de juiste hoeveelheid ingrediënten en de manier waarop die ingrediënten is bijzonder bepalend voor het Belgisch biersucces. Dat evenwicht is mee verantwoordelijk voor de typische smaak in ons vlotgeheven bier.
Belgen zijn zeer innovatief met gist en beschikken over een groot arsenaal aan giststammen.
5 verrassende weetjes over de Belgische biergewoonten.
- Belgen zijn chauvinistisch als het hun bier betreft.
Wat opvalt is dat Belgen veel trotser zijn op hun bier dan de Nederlanders. Negen op de tien Belgische bierdrinkers vinden bier uit eigen land beter. Bijna de helft van de Nederlanders weet ons bier meer te smaken. - Belgen drinken graag en veel bier.
Bijna zeven op tien bevraagden drinkt wel eens een biertje. Zes op tien doet dat minstens één keer per week. - Belgen houden van experimenten en nemen graag de bierproef op de som in het buitenland.
Acht op tien bevraagde Belgische bierdrinkers probeert lokaal bier in het buitenland. - Volgens het cliché drinken dames het liefst een fruitbier, maar uit onderzoek blijkt dat 80% van de vrouwen er een andere bierstijl op nahoudt. ‘Vrouwen houden van verschillende bierstijlen, net zoals mannen’, vertelt Master Beer Sommelier Sofie Vanrafelghem.
- Blond bier, meest plezier.
De populairste bierstijlen bij de Belgische bierdrinkers zijn blond bier (19 procent), pils (17 procent) en tripel (15 procent).
Ons bierland kent ongeveer 1500 biermerken en 700 smaakprofielen!
- Bier van hier. 300 jaar brouwerijen in het Land van Dendermonde. Een geschiedenis in een notendop – A. Delcart, S. De Veirman, S. Audenaert
- De middeleeuwse teljoor – Eric De Keyser
- https://streekproduct.streekmarkt.be/bier-en-belgie-onlosmakelijk-verbonden/#:~:text=De%20geschiedenis%20van%20bier%20beslaat,Wilderen%20en%20diens%20rijke%20geschiedenis.
- https://historiek.net/bier-en-cultuur-in-de-geschiedenis/7957/
- https://www.visitflanders.com/nl/thema-s/lekker-vlaanderen/belgische-bierbrouwers/belgische-bierbrouwers-door-de-jaren-heen/
- https://www.visitflanders.com/nl/thema-s/lekker-vlaanderen/belgische-bierbrouwers/belgische-biervarieteiten/index.jsp
- https://www.hln.be/nina-kookt/internationale-bierdag-5-verrassende-weetjes-over-de-belgische-biergewoonten~a74e2091/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
- https://www.belgischehop.be/nl/bierliefhebber/weetjes
- https://eostrace.be/artikelen/wat-maakt-belgisch-bier-zo-bijzonder
Ontdek meer culinair erfgoed
