Water
Druppelsgewijs van de bron naar onze monding.
Wist je dat water ooit als minder heilzaam werd beschouwd dan bier?
Dat Oost-Vlaanderen een van de allereerste heilzame waterbronnen herbergde?
En ken jij het exacte verschil tussen bronwater en mineraalwater?
We duiken de geschiedenis in en geven nog wat extra waterweetjes prijs.
Het water dat we vandaag drinken, heeft vaak al een heel parcours doorvaren.
Geschiedenis
Elk levend organisme op onze planeet heeft water nodig. 7000 jaar geleden ontdekten mensen dat water gewonnen kan worden door het graven van putten. Eens ze wisten dat je water zo kon winnen, begonnen ze manieren om te transporteren te verzinnen. Elke oude beschaving zocht naar de juiste oplossing om water te vervoeren. Zo haalden de Egyptenaren water op uit putten met lederen zakken, terwijl China water transporteerde via leidingen in bamboe.
Bij de oude Grieken en de Romeinen kende de watervoorziening een enorme groei. Vooral voor de Romeinen leek geen water te diep om waterdistributie te stimuleren: openbare fonteinen, thermen en de prachtige aquaducten getuigen nog steeds van de stromende watervisie in de klassieke geschiedenis.
In de middeleeuwen surfte de watervoorziening op een andere golf. Jacob van Maerlandt verwoordde het als volgt: “Water drinken de beesten en daar wassen wij onze kleren mee.” Misschien niet het slechtste idee, want omdat het water allesbehalve kiemvrij en van zo’n bedenkelijke kwaliteit was, moest het eerst gekookt worden.
De meeste dokters veroordeelden water in de elfde eeuw als de allerslechtste der dranken: ‘Water maakt alleen maar vochtig, terwijl andere dranken als bier tegelijk laven en voeden’. Toch bleef water een sleutelrol spelen. Als kweekbodem voor vissen en als basis voor de andere dranken, zoals bier en soepen. Water werd in de middeleeuwen vooral gewonnen uit waterputten. Vaak was de hygiëne in die putten zo slecht dat er epidemieën begonnen te woekeren.
Bronwater mag je meteen drinken en is van nature zuiver.
Grote stormvloed aan professionalisering in België tussen 1650 en 1750: alle putten werden afgedekt en voorzien van pompen, leidingnetten werden geïnstalleerd. Oudenaarde kreeg een houten net (1675) en Luik een loden net (1687).
Het startschot voor het succesverhaal van Spa én ook van de Vlaamse bronnen die meteen een stevige gezondheidsreputatie uitbouwden. In de achttiende eeuw schreven dokters hun patiënten zelfs een mineraalwaterkuur voor met mineraalwater uit de Brakelse bodem: Top Bronnen.
Begin de 20ste eeuw telde ons land al meer dan 500 waterleidingbedrijven. Het zwaartepunt lag vooral in Wallonië, dat over meer natuurlijke bronnen beschikte.
Na de Eerste Wereldoorlog ontstond grondwatergewinning via geboorde putten. Omdat de kwaliteit van het water via deze methode aanvankelijk te wensen over liet, bleef het draagvlak hiervoor aanvankelijk beperkt. De kennis van de geologische lagen en de watervoerende bodemlagen werd dankzij de nieuwe methodiek wel dieper aangeboord.
Ondertussen is ons water wel van topkwaliteit. FOD Volksgezondheid legde een strenge regelgeving op aan waterproducenten voor zij in aanmerking konden komen voor een vergunning. Het water dat we vandaag drinken, heeft vaak al een heel parcours doorvaren. Gestart als regen bijvoorbeeld, op een hoger gelegen gebied lang geleden en vervolgens door een waterdoorlatende grondlaag gesijpeld tot het uiteindelijk in een ondoorlaatbare laag terechtkwam. Op zijn reis door de bodem neemt het water heel wat mineralen (zoals kalk en magnesium) op, waardoor het telkens weer een specifieke samenstelling en smaak krijgt. Wanneer water zich een weg blijft banen door de grond en vervolgens aan de oppervlakte verschijnt, ontspringt een natuurlijke bron.
Bronnen kunnen ook door een boring of een andere ingreep ontstaan.
Bron versus mineraal, een ietwat ander verhaal.
Bronwater mag je meteen drinken en is van nature zuiver. Het mag getransporteerd worden voor het in flessen gaat en het varieert in samenstelling, afhankelijk van de hoeveelheid en variatie in bepaalde mineralen.
Mineraalwater mag je ook meteen drinken, maar wordt direct aan de bron gebotteld en kent steeds dezelfde samenstelling. Als het mineraalwater langs een grondzone met natuurlijk koolzuurgas passeert, ontstaat bruisend mineraalwater.
Grondwater en bronwater: bijna twee druppels water.
Grondwater en bronwater kennen zo goed als geen verschil. Diep onder je eigen achtertuin kan er even goed water stromen dat al een eeuw onderweg is en extra mineralen bevat. Daarom gebruiken we in België voor 50% van ons kraanwater grondwater. Het enige verschil met bronwater bestaat erin dat er nog wat ijzer uit kraanwater wordt gehaald, en dat er preventief een druppeltje chloor aan toegevoegd wordt, zodat er tijdens de passage door de leidingen geen bacteriehaarden kunnen ontstaan.
Dat kraanwater een veilige, goedkopere en ecologischere drinkhaven biedt, begint ook bij de bevolking meer en meer door te dringen. De verkoop van flessen water gaat daarom in dalende lijn.
Kraanwater biedt een veilige, goedkopere en ecologischere drinkhaven.
- Het nieuwsblad van zaterdag 23 januari 2021 (p. 10-11)
- De middeleeuwse teljoor – Eric De Keyser – 2020 – Uitgeverij Skribis
- Goesting in Vlaanderen. Wat wij al eeuwenlang lekker vinden – Eddy Niesten – 2009 – Davidsfonds Uitgeverij
Ontdek meer culinair erfgoed
